بیماری زونا توسط ویروس آبله مرغان (ویروس واریسلا زوستر) ایجاد می‌شود. پس از بهبودی بیماری آبله‌ مرغان، این ویروس در بدن بیمار به طور غیر فعال در اعصاب حسی پوست باقی می‌ماند. این ویروس غیر فعال، چند سال یا چند دهه بعد در بدن حدوداً 10 تا 20 درصد از افرادی که آبله ‌مرغان داشته‌اند، دوباره فعال خواهد شد. در این هنگام، ویروس تکثیر شده و از عصب حسی پوست به سایر نقاط بدن گسترش یافته و موجب درد و بثورات پوستی می‌شود.

بیماری پوستی زونا مسری نیست، به این معنا که زونا از شخص دیگری که قبلاً مبتلا به آبله مرغان نشده و یا در برابر آن واکسینه نشده است، منتقل نمی‌شود. زنان بارداری که هرگز در برابر آبله ‌مرغان واکسینه نشده‌اند یا قبلاً مبتلا به آبله ‌مرغان شده‌اند، باید از تماس با افرادی که به این دلیل به بیماری زونا مبتلا هستند، خودداری کنند.

عوامل خطر

بالا بودن سن (به خصوص بالاتر از 50 سالگی) خطر ابتلا به زونا را افزایش می‌دهد. این امر ممکن است نشان دهنده تضعیف تدریجی سیستم ایمنی بدن باشد که با بالا رفتن سن رخ می‌دهد.

افرادی که دارای بیماری حادی مانند سرطان هستند یا سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است، در معرض خطر ابتلا به زونا قرار دارند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به ایدز که بعد از پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن مصرف می‌کنند یا برای درمان سرطان تحت پرتو درمانی یا شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند، بیش از افرادی که سیستم ایمنی سالم است دچار بیماری زونا می‌شوند. هنگامی که سیستم ایمنی بدن آسیب‌دیده و یا سرکوب می‌شود، بیماری زونا تشدید شده و احتمال بروز عوارض آن افزایش می‌یابد.

علائم زونا

اولین علائم زونا اغلب درد شدید، سوزش یا گزگز در منطقه‌ای از پوست بدن یا صورت است. این علائم ممکن است با احساس ناخوشی یا تب همراه باشد.

پس از 2 تا 3 روز، بثورات قرمز رنگ و دردناکی در این منطقه از پوست ظاهر می‌شود که اغلب به صورت خوشه‌ای در سراسر یک طرف بدن یا صورت توزیع می‌شود.

بثورات پوستی به شکل گروهی از جوش‌های قرمز کوچک هستند که به سرعت به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند.

مایع موجود در این تاول‌های کوچک، غلیظ و کدر شده و پس از ترکیدن، به یک سطح پوسته پوسته تبدیل می‌شود.

پس از حدود 5 روز، تشکیل تاول‌ها متوقف می‌شود، اما التیام پوست و بازگشت به حالت عادی می‌تواند تا 5 هفته طول بکشد.

این بثورات می‌تواند بسیار دردناک باشد. حتی یک نسیم ملایم یا لمس کردن ملایم آنها می‌تواند با درد شدیدی همراه باشد.

عوارض

زونا در جوانانی که دارای سیستم ایمنی سالم هستند، به احتمال زیاد بدون عوارض برطرف خواهد شد. بیماری زونا در افراد مسن نیز می‌تواند بدون عوارض برطرف شود، اما در حدود نیمی از افراد بالای 50 سال که مبتلا به زونا هستند، دچار دردهای عصبی مداوم بعد از زونا می‌شوند.

دردهای عصبی بعد از زونا

دردهای عصبی بعد از زونا می‌تواند یک بیماری بسیار دردناک و ناتوان کننده باشد و گاهی اوقات انجام وظایف معمول روزانه را برای فرد دشوار می‌سازد و منجر به کاهش وزن، افسردگی و از دست دادن استقلال می‌شود. این وضعیت پس از برطرف شدن راش و بثورات پوستی بروز می‌کند و می‌تواند چند هفته تا چند ماه یا سال‌ها تداوم یابد.

تأثیر زونا بر بینایی

اگر زونا ناحیه چشم را تحت تأثیر قرار دهد، می‌تواند منجر به از دست دادن موقت یا دائمی بینایی بیمار گردد. اگر بیماری زونا به ناحیه چشم گسترش یابد، بیمار برای درمان به متخصص بیماری‌های چشم معرفی خواهد شد.

تأثیر زونا بر شنوایی

در برخی موارد بیماری زونا می‌تواند بر گوش بیمار تأثیر گذاشته و به شنوایی بیمار آسیب وارد سازد.

گسترش زونا به اندام‌های داخلی

به ندرت در افرادی که مبتلا به بیماری‌های حاد هستند یا سیستم ایمنی بدن آنها بسیار ضعیف است، شینگل می‌تواند منجر به گسترش ویروس آبله مرغان به اندام‌های داخلی مانند ریه‌ها شود. این عارضه می‌تواند موجب وضعیت حاد و گاهی مهلک گردد.

روش‌های تشخیص

پزشک نواحی بدن بیمار را ارزیابی و معاینه می‌کند.

به ندرت آنالیز و یا بیوپسی نمونه تاول‌ها نیز انجام می‌شود.

افرادی که احتمالاً مبتلا به بیماری زونا هستند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند تا درمان آنها مؤثر واقع شود. پزشک از بیمار می‌خواهد تا درد خود را دقیقاً توصیف کند. احساس درد کلی در یک طرف از بدن می‌تواند نشان دهنده بیماری زونا باشد. اگر تاول‌های بدن دارای الگوی زونا (به شکل نواری روی پوست به نام درماتوم ) باشد، وجود بیماری زونا قطعی است. به ندرت، پزشک برای تشخیص قطعی، انجام بیوپسی را برای آنالیز یک نمونه از تاول‌های بیمار تجویز می‌کند.

درمان زونا

اگر فکر می‌کنید به بیماری زونا مبتلا هستید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را برای شما انجام دهد.

پیشگیری